Vì sao các cầu thủ Ý đeo miếng che mắt trong khi tập luyện?

Thoạt nhìn, buổi tập của đội U21 Italia tại Coverciano có thể gây nhầm lẫn: một cảnh tượng kỳ lạ với các cầu thủ mặc áo yếm neon và đeo miếng che mắt trong khi đá bóng. Đây không phải là một cảnh trong phim hay trò đùa gắn kết đội bóng; đây là phương pháp huấn luyện đặc biệt mà HLV Silvio Baldini đã giao nhiệm vụ cho các học trò chuẩn bị cho các trận đấu sắp tới với Thụy Điển và Armenia.

Buổi tập hôm thứ Ba vừa qua, theo Gazzetta Dello Sport, bao gồm ba phiên, mỗi phiên 20 phút. Các cầu thủ, bao gồm cả thủ môn, đều thực hiện các bài tập trong khi đeo dụng cụ che mắt. Dù điều này có thể mới mẻ với đội U21, Baldini đã từng áp dụng phương pháp này khi dẫn dắt các câu lạc bộ Palermo và Pescara trước đây.

Cơ sở khoa học của kỹ thuật miếng che mắt của cầu thủ bóng đá

Đằng sau sự khác biệt nổi bật này là một nền tảng khoa học nhãn khoa nghiêm túc. Kỹ thuật này đã được chứng minh là giúp nâng cao hiệu suất của các đội bóng bầu dục vô địch World Cup, các tay golf vô địch và một số tay đua Công thức 1 xuất sắc nhất.

Mục tiêu chính của việc đeo miếng che mắt luyện tập là phát triển khả năng:

• Ưu thế nhãn cầu (Ocular Dominance): Phát triển độ sắc nét và khả năng nhận thức của mắt thuận – mắt mà não bộ phụ thuộc nhiều hơn vào để xử lý thông tin. Mặc dù không phải lúc nào cũng có sự liên kết tuyệt đối, nhưng hầu hết mọi người đều có sự liên kết giữa mắt thuận và tay (hoặc chân) mà họ sử dụng chính. Giúp vận động viên nhận biết và tối ưu hóa mắt thuận có thể cải thiện tốc độ và độ rõ nét của thị lực dưới áp lực trên sân.
• Thách thức nhận thức chiều sâu (Depth Perception): Khả năng nhìn và đánh giá khoảng cách của các vật thể trong không gian ba chiều. Việc che một mắt sẽ loại bỏ thị giác lập thể (stereopsis) – cách chính mà con người cảm nhận chiều sâu bằng cách sử dụng hình ảnh hơi khác nhau từ mỗi mắt. Thay vào đó, não bộ buộc phải sử dụng các tín hiệu thay thế như kích thước hoặc bóng đổ, đòi hỏi một mức độ nhận thức cao hơn nhiều. Điều này thực sự có thể cải thiện nhận thức của cầu thủ về vị trí của đồng đội hoặc khi bóng được chuyền qua đầu.

Baldini giải thích triết lý của mình: “Tôi muốn khuyến khích các cầu thủ nhìn sân không chỉ bằng mắt mà còn bằng cả tâm trí và cơ thể (hay nói cách khác là nhận thức không gian và thể chất)”.

Trong buổi tập của Baldini, phần đầu tiên yêu cầu các cầu thủ đeo miếng che mắt thuận; phần thứ hai che mắt không thuận; và trong buổi thứ ba, họ không đeo miếng che.

Ứng dụng đa dạng từ võ sĩ Quyền Anh đến HLV Pochettino

Phương pháp này không hoàn toàn mới mẻ trong thể thao. Bản thân Baldini, 67 tuổi, nổi tiếng với lối tư duy sáng tạo. Ông chia sẻ rằng nguồn cảm hứng của mình đến từ một môn thể thao khác:

“Tôi đang huấn luyện Catania, và tôi đã đến xem một võ sĩ quyền Anh ở Syracuse. Anh ấy đã sử dụng băng; tôi thấy tò mò và đã tìm hiểu. Và tôi cũng bắt đầu đề xuất phương pháp đó”.

Tịch sử tiên phong Dr. Sherylle Calder và Rugby

Bóng đá không phải là môn thể thao đầu tiên áp dụng huấn luyện thị giác như một công cụ hiệu suất. Chuyên gia nổi tiếng nhất là Tiến sĩ Sherylle Calder, người đã làm việc với ba đội tuyển vô địch World Cup Rugby Union, bao gồm đội tuyển Anh trước chiến thắng năm 2003, đội cricket Úc, và tay golf Ernie Els.

Trong một buổi tập với đội tuyển Anh năm 2003, bà đã cho các cầu thủ như Jonny Wilkinson và Martin Johnson tập luyện với miếng che mắt. Bà giải thích:

“Ý tưởng ban đầu dựa trên nguyên tắc quá tải thị giác. Bằng cách che một mắt, chúng tôi đặt hệ thống thị giác dưới áp lực và buộc nó phải hoạt động mạnh hơn. Sau đó, khi cởi miếng che ra, mọi thứ sẽ cảm thấy dễ dàng và sắc nét hơn. Đó là một bài tập để chứng minh rằng nếu bạn thực sự sử dụng cả hai mắt, bạn sẽ thể hiện tốt hơn. Tuy nhiên, hiệu ứng này thực chất khá ngắn ngủi”.

Dr. Calder sau đó đã phát triển các phương pháp phức tạp hơn thông qua hệ thống phần mềm riêng, nhưng vẫn khẳng định miếng che mắt có vai trò của nó.

Phân tích vị trí cụ thể: Pochettino và Tim Weah

Huấn luyện viên đội tuyển Mỹ Mauricio Pochettino cũng là người ủng hộ việc khai thác khoa học nhãn khoa. Ông đã chuyển Tim Weah sang cánh trái vì anh ấy có lợi thế về mắt.

Weah chia sẻ về bài kiểm tra mắt thuận: “Ông ấy nói, ‘Chúng ta hãy làm bài kiểm tra này và thử xem’. Tất cả những gì tôi làm là nhìn vào một tấm phù hiệu trên giấy, và tôi che một mắt, che mắt còn lại, và tôi phát hiện ra rằng mắt trái là mắt tốt hơn. Tôi đã chơi ở bên đó. Thật thú vị”.

Pochettino nhấn mạnh: “Đó là một con mắt thuận, giúp bạn cảm thấy thoải mái với bóng. Chúng tôi cố gắng kiểm tra, bởi vì chúng tôi cần hiểu cầu thủ”.

Cơ chế tác động và tối ưu hoá tầm nhìn ngoại vi

Tiến sĩ Zoe Wimshurst, một nhà tâm lý học chuyên nghiên cứu về hiệu suất thị giác ở các vận động viên ưu tú (đã làm việc với các đội bóng Ngoại hạng Anh, Harlequins và tay đua F1 Lando Norris), đã cung cấp một cái nhìn sâu sắc về cơ chế này, đặc biệt đối với các vị trí cụ thể.

Bà giải thích: “Hãy tưởng tượng một cầu thủ chạy cánh phải, người có mắt phải thuận. Mắt thuận của anh ta nằm ở bên đầu, gần đường biên và đám đông. Mắt trái của anh ta nằm ở bên nhận bóng. Mắt không thuận xử lý thông tin chậm hơn một phần giây, vì vậy có thêm khả năng họ làm rơi bóng hoặc xử lý bóng sai”.

Việc đeo miếng che mắt không thuận sẽ buộc các cầu thủ phải điều chỉnh đầu hiệu quả hơn để tiếp nhận thông tin nhanh hơn, chính xác hơn và rõ ràng hơn, đặc biệt là trong việc sử dụng tầm nhìn ngoại vi.

Chiến thắng trong tích tắc

Như Tiến sĩ Wimshurst, người cũng đã làm việc với Cristiano Ronaldo về kỹ năng theo dõi thị giác, cho biết, đây chỉ là những cải thiện nhỏ, nhưng lại mang tính quyết định.

“Bạn đang nói về việc mắt thuận tiếp nhận thông tin nhanh hơn và chính xác hơn trong một tích tắc, nhưng điều đó tạo ra sự khác biệt trong thể thao”, bà nói. “Những thứ như phát bóng: thời điểm rất quan trọng và tích tắc đó có thể là sự khác biệt giữa việc đưa bóng vào góc cao hay vào đám đông”.

Mặc dù việc sử dụng miếng che mắt trong tập luyện có thể thu hút sự chú ý, nhưng đối với các cầu thủ U21 của Baldini, đây là một khoản đầu tư vào tốc độ phản ứng thị giác – một lợi thế nhỏ nhưng quan trọng, giúp họ nhìn nhận vấn đề rõ ràng hơn bao giờ hết dưới áp lực thi đấu.